‘जागतिक दिव्यांग दिन’ ज्याला दिव्यांग व्यक्तींचा आंतरराष्ट्रीय दिवस म्हणूनही ओळखले जाते. दरवर्षी 3 डिसेंबर रोजी जागतिक स्तरावर हा दिवस साजरा केला जातो. दिव्यांग व्यक्तींच्या समावेशाशी संबंधित महत्त्वाच्या मुद्द्यांचं समर्थन करण्यासाठी हा दिवस चिन्हांकित केला जातो. संयुक्त राष्ट्रांच्या आमसभेने 1992 मध्ये 3 डिसेंबर हा ‘जागतिक दिव्यांग दिन’ घोषित केला.

जागतिक दिव्यांग दिना’चा इतिहास
• ‘जागतिक दिव्यांग दिन’ वार्षिक निरीक्षणाची घोषणा संयुक्त राष्ट्रांनी 1992 मध्ये सर्वसाधारण सभेच्या ठरावाद्वारे केली होती.
• हे वार्षिक निरीक्षण सर्वसाधारण सभेच्या ठराव 47/3 अन्वये घोषित करण्यात आलं.
• समाजाच्या सर्व क्षेत्रातील दिव्यांग लोकांचे हक्क आणि कल्याण यांना प्रोत्साहन देणे हा त्याचा उद्देश आहे.
• याशिवाय राजकीय, सामाजिक, आर्थिक, सांस्कृतिक जीवनातील प्रत्येक क्षेत्रात दिव्यांग व्यक्तींच्या परिस्थितीबाबत जनजागृती करावी लागेल.
• 2006 मध्ये दिव्यांग व्यक्तींच्या हक्कांवरील संयुक्त राष्ट्राचे अधिवेशन स्वीकारण्यात आलं.
• दिव्यांग व्यक्ती अधिकार अधिनियम 2016 नुसार अपंग या शब्दा ऐवजी आता दिव्यांग असा शब्द बदल करण्यात आला आहे. तेव्हापासुन ३ डिसेंबर ‘जागतिक दिव्यांग दिन’ म्हणून देखील ओळखले जाते.

जागतिक दिव्यांग दिना’चं महत्त्व
• दिव्यांग व्यक्तींच्या हक्कांचा विचार केल्यास ‘जागतिक दिव्यांग दिना’चे महत्त्व वाढलं आहे.
• दिव्यांगांच्या कल्याणाची चर्चा हा या दिवसाचा उद्देश आहे.
• समाजातील उपेक्षा आणि न्यूनगंड रोखण्यासाठी या दिवसाचे विशेष महत्त्व आहे.
• हा दिवस कला प्रदर्शन, चित्रांची गॅलरी इत्यादींसह साजरा केला जाऊ शकतो.
• दिव्यांग व्यक्तींना सन्मान देणारे कार्यक्रम आयोजित करून त्यांना समाजात समान वर्गाची वागणूक देऊन जनजागृती करता येईल.
• दिव्यांगांच्या कार्याचं कौतुक करून त्यांना पुरस्कार देऊन या दिवसाचे महत्त्व वाढतं.

3 डिसेंबर 1994 पासुन सुरुवात
• जागतिक दिव्यांग दिन हा मार्च महिन्यातील तिसरा रविवारी वेगवेगळ्या तारखेला येऊ लागला.
• एकीकडे जगातले सर्व विशेष दिन हे एका विशिष्ट तारखेला असतांना अपंग दिन वेगवेगळ्या तारखेला येऊ लागला. त्यामुळे दिव्यांग दिन देखील एका विशिष्ट तारखेला असावा, असा मुद्दा समोर येऊ लागला.
• सन 1994 मध्ये जागतिक आरोग्य परिषद व सयुंक्त राष्ट्र संघाच्या पुढाकाराने 3 डिसेंबर हा दिवस जागतिक दिव्यांग दिवस म्हणून साजरा करण्याचे ठरविण्यात आले.
• 3 डिसेंबर जागतिक दिव्यांग दिन सन 1994 पासून साजरा करण्यास सुरुवात झाली.