4 डिसेंबर हा दिवस नौदल दिन म्हणून साजरा केला जातो. 4 डिसेंबर रोजी साजरा केला जाणारा नौदल दिन हा केवळ एका ऐतिहासिक घटनेचा वर्धापन दिन नाही तर भारतीय नौदलाला योग्य दृष्टीकोनातून पाहण्याचा दिवस आहे.
2023 वर्षाची भारतीय नौदल दिनाची थीम. दरवर्षी भारतीय नौदल दिन एका विहित थीम अंतर्गत साजरा केला जातो. या वर्षी 2023 ची थीम, ‘भारतीय नौदल: लढण्यास सज्ज, विश्वासार्ह, एकसंध आणि भविष्यातील पुरावा’

भारतीय नौदल दिनाचा इतिहास
• भारतीय नौदल दिन 4 डिसेंबर रोजी साजरा केला जातो आणि त्याचा इतिहास 1971 च्या भारत-पाकिस्तान युद्धाचा आहे.
• या युद्धात भारतीय नौदलाने महत्त्वाची भूमिका बजावली होती, ज्यामुळे भारताचा विजय झाला आणि बांगलादेशच्या स्वातंत्र्यासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.
• या कामगिरीचं नाव होतं ऑपरेशन ट्रायडण्ट.
• या संघर्षादरम्यान, नौदलाने अनेक धाडसी कारवायांचा सामना केला आणि युद्ध लढ्यात चमकदार योगदान दिले. त्यामुळे नौदलाने आपल्या सैनिकांच्या शौर्य आणि निवृत्तीला समर्पित करण्यासाठी हा दिवस निवडला. तेव्हापासून, भारतीय नौदल दिन दरवर्षी साजरा केला जातो.

भारतीय नौदल दिनाचा उद्देश
• नौदलाच्या वेगवान आणि निडर कार्याची लोकांना माहिती व्हावी आणि त्यांच्या कार्याचे कौतुक व्हावे यासाठी या दिवसाच्या माध्यमातून सामाजिक जागृती आणि अभिमानपर संदेशही दिला जातो.
• या दिवसाद्वारे लोकांना नौदलात सेवा देणाऱ्या व्यक्तींप्रती कृतज्ञता आणि समर्पणाची भावना कायम ठेवण्यासाठी प्रेरणा मिळते.

भारतीय नौदल दिनाचे महत्त्व
हा दिवस साजरा करणे केवळ नौदलाच्या सदस्यांसाठीच नाही तर संपूर्ण देशातील लोकांसाठी देखील महत्त्वाचे आहे आणि त्यात अनेक पैलूंचा समावेश आहे.
• या दिवशी लोक नौदलाच्या सदस्यांच्या शौर्य आणि समर्पणाच्या स्मृती स्पष्टपणे लक्षात ठेवतात. याद्वारे, शूर सैनिकांचा सन्मान केला जातो आणि त्यांच्या पराक्रमाचे सार्वजनिकरित्या पुनर्मूल्यांकन केले जाते.
• या दिवशी लोकांना त्यांच्या देशाच्या नौदलाबद्दल त्यांची देशभक्ती व्यक्त करण्याची संधी मिळते. राष्ट्राभिमानाला अभिवादन करण्यासाठी सामान्य व्यक्ती आणि गट एकजुटीने आणि उत्साहाने एकत्र येतात.
• या दिवसाद्वारे नौदलाची वाढती जागरुकता राखली जाते आणि लोकांना नौदलाच्या योगदानासाठी स्वतःला समर्पित करण्याची प्रेरणा मिळते.

भारतीय नौदल
• भारतीय नौदल 17 व्या शतकातील मराठा सम्राट, छत्रपती शिवाजी महाराज भोसले यांना “भारतीय नौदलाचे जनक” मानले जाते.
• स्थापना: 1934
• मुख्यालय : नवी दिल्ली
o ब्रीदवाक्य : ‘ शं नो वरुण
o ‘नौदल प्रमुख : आर. हरिकुमार