● भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेचे (इस्रो) माजी अध्यक्ष के. कस्तुरीरंगन यांचे वयाच्या 84 व्या वर्षी प्रदीर्घ आजाराने निधन झाले. गेल्या काही महिन्यांपासून वृद्धत्वाशी संबंधित तक्रारींचा ते सामना करत होते.

अल्पचरित्र

● डॉ . कस्तुरीरंगन यांचा जन्म 24 ऑक्टोबर 1940 ला केरळमधील एर्नाकुलम येथे झाला.
● भौतिकशास्त्र आणि इलेक्ट्रॉनिक्स विषयांत त्यांचे पदवी आणि पदव्युत्तर शिक्षण मुंबईला झाले.
● अहमदाबाद येथील फिजिकल रिसर्च लॅबोरेटरी (पीआरएल) येथून 1971 मध्ये त्यांनी प्रायोगिक उच्च ऊर्जा खगोलशास्त्रात पीएचडी मिळवली.
● उच्च ऊर्जा एक्स रे आणि गॅमा रे स्रोत, वैश्विक किरणांचे स्रोत, वैश्विक किरणांचा वातावरणाच्या खालच्या थरांवर पडणारा प्रभाव आदी विषयांवर त्यांचे संशोधन होते.
● ‘इस्रो’चे पाचवे अध्यक्ष आणि अवकाश विभागाचे सचिव म्हणून 1994 मध्ये त्यांची नियुक्ती झाली.
● 1994 ते 2003 या कालावधीत ते अध्यक्ष होते.
● शिक्षण सुधारणांमागील माणूस म्हणून ओळखले जाणारे कस्तुरीरंगन यांनी जवाहरलाल नेहरू विद्यापीठाचे कुलगुरू आणि कर्नाटक ज्ञान आयोगाचे अध्यक्ष म्हणून काम पाहिले.
● 2003 ते 2009 पर्यंत त्यांनी राज्यसभेचे सदस्य आणि तत्कालीन भारतीय नियोजन आयोगाचे सदस्य म्हणूनही काम पाहिले.
● राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण 2020 च्या मसुदा समितीचे आणि राष्ट्रीय अभ्यासक्रम आराखडा समितीचे ते अध्यक्ष होते
● त्यांनी इस्रो उपग्रह केंद्राचे संचालक म्हणूनही काम केले, जिथे ते INSAT-2, IRS-1A/1B आणि वैज्ञानिक उपग्रहांच्या विकासात सहभागी होते.
● ते भारताच्या पहिल्या पृथ्वी निरीक्षण उपग्रह, भास्कर 1 आणि 2 चे प्रकल्प संचालक होते आणि त्यांनी PSLV आणि GSLV प्रक्षेपणांसारखे महत्त्वाचे टप्पे पाहिले.
● प्रशिक्षणाने ते खगोलभौतिकशास्त्रज्ञ होते, त्यांच्या संशोधनाच्या आवडींमध्ये उच्च-ऊर्जा क्ष-किरण आणि गामा किरण खगोलशास्त्र यांचा समावेश होता. ● त्यांनी वैश्विक क्ष-किरण स्रोत, खगोलीय गामा किरण आणि पृथ्वीच्या वातावरणावरील त्यांचे परिणाम यांच्या अभ्यासात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.
● शांतिस्वरूप भटनागर पुरस्कार, एम. पी. बिर्ला पुरस्कार, एच. के. फिरोदिया पुरस्कार यांच्यासह पद्मश्री (1982), पद्मभूषण (1992) आणि पद्मविभूषण (2000) यांसह अनेक पुरस्कारांनी त्यांना सन्मानित करण्यात आले होते.
● त्यांचे दोनशेपेक्षा अधिक शोधनिबंध प्रसिद्ध झाले आहेत.