मायक्रोक्रिस्टलचा शोध
- इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांतील डिटेक्टर, एलईडी लाईट्स आणि सोलर सेलमध्ये सिलिकॉन फोटोडिटेक्टर्सचा वापर होतो. मात्र त्याला काही मर्यादा आहेत.
- इलेक्ट्रॉनिक्स उपकरणाची कार्यक्षमता, वेग आणि उत्पादकता वाढविण्यासाठी जगभरात पेरोस्काईट (सीझियम लीड ब्रोमाइड) या नव्या पदार्थावर संशोधन चालू आहे.
- मात्र उच्च तापमानाला त्याची स्थिरता टिकत नसल्याने शास्त्रज्ञांना यश मिळत नव्हते.
- अखेरीस पुण्यातील शास्त्रज्ञांनी सीझियम लीड ब्रोमाइडचा मायक्रोक्रिस्टर बनविण्यात यश आले असून, तो सिलिकॉन डिटेक्टरपेक्षा 100 पटींनी संवेदनशील आहे.
- भारतीय विज्ञान शिक्षण आणि संशोधन संस्थेचे (आयसर) शास्त्रज्ञ डॉ. अतिकुर रेहमान यांच्या नेतृत्वात गोकूळ अनिलकुमार यांनी हे संशोधन केले.
- आयसर पुणेचे प्रा. पवन कुमार, आयसर मोहालीचे डॉ. गौतम शीट व अमेरिकेतील ब्रुकहेवन नॅशनल लॅबोरेटरीचे डॉ. सूयोन ह्वांग यांचाही शोधात मोठा वाटा आहे.
- सीझियम लीड ब्रोमाइडचा सूक्ष्म स्फटिक बनविण्यासाठी शास्त्रज्ञांच्या या गटाने नवीन पद्धत विकसित केली आहे. त्यांचे हे संशोधन नुकतेच अॅडव्हान्स मटेरिअल्स या शोधपत्रिकेत प्रकाशित झाले.
काय आहे सीझियम लीड ब्रोमाइड?
- एक प्रकारचे पेरोस्काइट मटेरिअल आहे.
- प्रकाशाच्या बाबतीत अतिसंवेदनशील असलेल्या या पदार्थात उत्कृष्ट ऑप्टो इलेक्ट्रॉनिक्स गुण असतात.
- आजवर उच्च तापमानाला स्थिर राहत फेरोइलेक्ट्रिक गुण आणि अल्ट्रा डार्क करंट मिळत नव्हते. नव्या संशोधनातून त्यावर मात केली आहे.
संशोधनाची वैशिष्ट्ये:
- सॉल्वोथर्मल संश्लेषण पद्धतीचा वापर करत सीझियम लीड ब्रोमाइडची निर्मिती
- वातावरणीय तापमानालाही याची निर्मिती करणे शक्य
फायदा काय ?
- प्रथमच उच्च तापमानाला आवश्यक गुण दर्शविणाऱ्या पेरोस्काइट निर्मितीच्या प्रक्रियेचा शोध
- फेरोइलेक्ट्रिक प्रॉपर्टीज दर्शविणारे हे मायक्रोक्रिस्टल्स इलेक्ट्रॉनिक्स उपकरणांची क्षमता वाढविणार
- नव्या पिढीतील डिटेक्टर, एलईडी लाइट्स आणि सोलर सेल बनविण्यासाठी उपयुक्त
- कमी खर्चात जास्त कार्यक्षम डिटेक्टर्सची निर्मिती शक्य
भारत – अमेरिका दरम्यान संरक्षण करार
- संरक्षणमंत्री राजनाथ सिंह यांच्या अमेरिका दौऱ्यात दोन देशांदरम्यान दोन महत्त्वाचे करार झाले.
- पुरवठा केल्या जाणाऱ्या वस्तूंना प्राधान्य आणि संपर्क अधिकाऱ्याच्या कामकाजासंबंधी हे करार करण्यात आले.
- अमेरिकेबरोबरील धोरणात्मक भागीदारी वृद्धिंगत करण्यासाठी हा दौरा आयोजित करण्यात आला आहे.
- राजनाथ सिंह यांचा हा चार दिवसांचा दौरा आहे.
- या दौऱ्यादरम्यान ते अमेरिकेचे संरक्षण मंत्री ऑस्टिन लॉइड यांची भेट घेणार आहेत.
- भारत आणि अमेरिकेने राष्ट्रीय सुरक्षेला बळ देणाऱ्या एकमेकांच्या वस्तू आणि सेवांना प्राधान्य द्यायचे आहे.
- पुरवठा व्यवस्थेच्या मदतीने दोन्ही देश आपापल्या राष्ट्रीय सुरक्षेच्या गरजेनुसार आवश्यक असलेल्या औद्योगिक वस्तूंची आयात एकमेकांकडून करू शकणार आहेत.
- या करारामुळे दोन्ही देशांमधील संरक्षण संबंध आणखी दृढ होतील.
- अमेरिकेने अशा प्रकारचा करार केलेला भारत हा 18 वा देश ठरला आहे.
जागतिक कुस्ती स्पर्धेत भारत अव्वलस्थानी
- अम्मान(जॉर्डन) या ठिकाणी सुरू असलेल्या 17 वर्षाखालील जागतिक कुस्ती स्पर्धेत भारताच्या खेळाडूंनी उल्लेखनीय कामगिरी करीत अव्वलस्थान पटकावले.
- या स्पर्धेत महाराष्ट्राच्या श्रुतिका पाटील हिने रोप्य पदक पटकावले.
काजलला सुवर्ण; भारत अव्वल
- भारताच्या काजलने सुवर्णपदक मिळवले.
- या स्पर्धेत सुवर्ण जिंकणारी ती भारताची पाचवी कुस्तीगीर ठरली. तिने 69 किलो गटाच्या अंतिम फेरीत युक्रेनच्या ओलेकसांद्रा रायबाकवर 9-2 असा विजय मिळवला.
- यासह भारताने या स्पर्धेत पाच सुवर्ण, एक रौप्य आणि दोन कांस्यपदके मिळवली.
- एकूण 185 गुणांसह भारतीय संघाने अव्वल क्रमांक पटकावला.